Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçu

Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçu

Uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin üretimi, ithalatı, ihracatı, ruhsatsız veya ruhsata aykırı ülke içinde satışı, satışa arz edilmesi, bir başkasına ücretsiz verilmesi (temin etme), sevkiyatı, nakledilmesi, depolanması, kabul edilmesi, bulundurulması veya ticaret amacıyla satın alınması gibi eylemler TCK 188 kapsamında uyuşturucu ticareti suçunu oluşturmaktadır.

Kanun koyucu tarafından yapılan düzenlemeye göre uyuşturucu maddenin türü ve etken maddesine, eylemlerin gerçekleştirildiği yere, suçu işleyen kişinin vasfına, madde satılan veya temin edilen kişinin yaşına göre ceza miktarı değişkenlik gösterebilmektedir. Örneğin suça konu edilen uyuşturucu maddeler eroin, kokain, morfin, bazmorfin, sentetik kannabinoid(bonzai) ve türevleri, sentetik katinon ve türevleri, sentetik opioid ve türevleri veya amfetamin ve türevleri olması halinde bu suça ilişkin cezalar TCK m.188/4’te belirtilen daha ağır cezalar kapsamında değerlendirilmektedir. Diğer uyuşturucu maddelerin ticaretinde ise TCK m.188/3'teki temel ceza uygulanır. Aynı şekilde

Uyuşturucu Madde Ticareti Suçu Kapsamındaki Eylemler

1. Uyuşturucu Madde İmal Etme: Uyuşturucu özelliği olan veya olmayan maddenin işlemden geçirilerek uyuşturucu maddeye dönüştürülmesi uyuşturucu madde imal etme suçu kapsamında değerlendirilmektedir. Ancak suçun oluşabilmesi için maddenin niteliğinin değişmesi gerekmektedir. Uyuşturucu maddenin kullanabilir hale gelmesi için işlenmesi bu kapsamda değerlendirilmemektedir. Örneğin kenevirin kurutulması, ayrıştırılması ve içilebilir esrar halini alması bu kapsamda değerlendirilmemektedir. Bununla beraber morfinin eroin maddesine dönüştürülmesi eylemi ise nitelik ve tür değişikliği olduğundan imal suçu kapsamında değerlendirmektedir. Uyuşturucu imal suçunun oluştuğunun tespiti genellikle Adli Tıp Kurumu tarafından yapılan incelme ile tespit edilebilmektedir.  

2. Uyuşturucu Madde İthal Etme: Uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin ruhsatsız ya da ruhsata aykırı olarak yurt dışından ülke içerisine sokulması uyuşturucu madde ithali suçunu oluşturur. Yurt dışından ülke içine sokulmasının kara, hava veya deniz yoluyla gerçekleştirilmesinin suçun oluşması bakımından bir farkı bulunmamaktadır. Ayrıca maddelerin ülke sokulmadan gümrükte beyan edilmeden tespit edilmesi halinde olayın niteliğine göre uyuşturucu maddenin nakledilmesi veya ithal suçunun teşebbüs aşamasında kalmasından sorumlu tutulacaktır. Uyuşturucu maddenin ülke içine sokulması ile söz konusu suç oluşmaktadır. Ayrıca ülke içinde satışa arz edilmesi veya satılması depolanması, temin edilmesi TCK 188/3 kapsamında değerlendirilecektir.

3. Uyuşturucu Madde İhraç Etme: Uyuşturucu maddelerin ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke sınırları dışına çıkarılmasıdır(TCK md.188/1). Bu suç bakımından da ithal suçunda olduğu gibi, uyuşturucu maddenin her hangi bir yolla ülke dışına çıkması ile tamamlanır. Uyuşturucu madde ihraç suçunun icra hareketi, gümrük memuruna yapılan beyanla başlar. Uyuşturucu madde, gümrük kapısından geçmeden ve yapılan kontroller sırasında gümrük alanı içinde yakalanırsa uyuşturucu madde ihraç etme suçuna teşebbüsten sorumluluk söz konusu olacaktır. Uyuşturucu madde sınır bölgesine taşınırken henüz gümrük alanına ulaşmadan yakalanması halinde ise uyuşturucu madde ihraç etme suçu kapsamında olmayıp, uyuşturucu madde nakletme veya bulundurma suçu (TCK md.188/3) kapsamında değerlendirilmesi gerekmektedir.

4. Uyuşturucu Madde Satma, Satışa Arzetme: Uyuşturucu madde satma suçu, uyuşturucu maddenin mülkiyetinin bir bedel ve değer karşılığında başka birine devredilmesi anlamına gelir. Suçun oluşması için uyuşturucu maddenin fiziksel olarak alıcıya teslim edilmesi gerekir. Uyuşturucu satma suçunda bulundurma ve satın alma eylemlerinde dikkate alınan madde miktarı bu suç bakımından önemli arz etmemektedir. 1 gr eroin satma eylemi ile 1000 gr eroin satmak aynı madde kapsamında değerlendirilmektedir. Satışa arz etme suçu, uyuşturucu maddenin satışı için yapılan hazırlık hareketlerini kapsar. Bu hareketler arasında uyuşturucu maddeyi depolamak, müşteri aramak, müşteriyle pazarlık yapmak, kapora almak, internet ortamı üzerinden satışa sunmak gibi bu yöndeki tüm hareketleri kapsamaktadır.

5. Uyuşturucu Madde Temin Etme (Başkasına Verme, Sağlama): Uyuşturucu madde temin etmek, yani başkasına verme veya sağlama eylemi, bir kişinin elinde bulundurduğu veya bir şekilde elde ettiği uyuşturucu ya da uyarıcı maddeyi, satma amacı olmaksızın ve herhangi bir karşılık almadan başka birine vermesidir. Yargıtay Ceza Genel Kurulu tarafından da, “bir kişinin mülkiyetinde ya da zilyetliğinde bulunan uyuşturucu maddeyi satış sayılmayacak şekilde ve bedel almadan başkasına devretmesidir. Bunun için uyuşturucuyu verecek kişi ile alacak kişinin iradelerinin uyuşması ve maddenin zilyetliğinin devredilmesi gerekir.” şeklinde tanımlanmıştır. Suçun oluşması için uyuşturucu maddenin verildiği kişinin akraba veya yakın arkadaş olmasının bir önemi yoktur. Uyuşturucu maddeyi alan kişinin bu maddeyi ne amaçla aldığının da bu suçun oluşumu açısından önemi yoktur. Kişi uyuşturucu maddeyi kullanmak, satmak, arkadaşına vermek veya başka bir amaçla almış olabilir. Tüm bu durumlar, "başkasına verme" unsurunu karşılar ve uyuşturucu madde ticareti suçunun gerçekleşmesi anlamına gelir. Uygulamada genelde şüpheliler tarafından ticarete ilişkin husus sorulduğunda karşın tarafı tanıdığını elinde uyuşturucu madde olduğu için parasız, karşılıksız olarak verdiğini beyan etmektedir. Bu beyan TCK 188 kapsamında uyuşturucu ticareti suçunu teşkil etmekte ve ikrar niteliğinde kabul edilmektedir. Ancak Yargıtay, failin temin ettiği uyuşturucu veya uyarıcı maddeyi başkasıyla bir araya gelerek kullanmasını, maddenin ikram edilerek başkalarıyla birlikte kullanılmasını başkalarına vermek olarak değil, TCK’nın 191/1. maddesinde düzenlenen kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmak suçu olarak nitelendirmektedir.

6. Uyuşturucu Madde Sevk veya Nakletme: Uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ülke içinde farklı bir noktaya taşınması anlamına gelmektedir. Sevk etmek, kişinin, sahibi ya da zilyedi olduğu uyuşturucu veya uyarıcı maddeyi bir yerden bir yere bir başka kişi aracılığıyla, kullanma amacı dışında bir amaçla göndermesidir(Yaşar/Gökcan/Artuç, s. 5171.). Nakletmek ise uyuşturucu veya uyarıcı maddenin bir yerden bir yere bizzat fail tarafından götürülmesi olup, ücret mukabilinde taşıma yapması şart olmayıp failin uyuşturucu veya uyarıcı maddeyi naklettiğini bilmesi suçun oluşması için şarttır. Ancak, uyuşturucu maddeyi sadece kendi kişisel ihtiyacı için nakleden ve kullanım miktarı sınırlarında kalan kişiler, kişisel kullanım için uyuşturucu madde bulundurma suçu bakımından sorumlu olurlar.

7. Uyuşturucu Madde Kabul Etme ve Bulundurma: Yargıtay CGK 21.06.2011 tarih, 2011/10-120 E., 2011/143 K sayılı ilamında uyuşturucu maddenin kabul edilmesi ve bulundurması eylemlerinin kapsamını belirlemiştir. Söz konusu kararda; kabul etmek fiili, “bir kişinin başkasına ait uyuşturucu veya uyarıcı maddenin zilyetliğini herhangi bir karşılık vermeden üzerine alması” şeklinde; bulundurmak fiili ise “bir kişinin kendisine veya başkasına ait uyuşturucu veya uyarıcı maddeyi ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak fiili egemenliği altında ve o madde üzerinde tasarruf olanağı bulunacak şekilde elinde tutması” şeklinde tanımlanmıştır. Yine aynı karar da TCK 188/3 maddesi kapsamın bulundurma eyleminde söz edebilmek için kişisel kullanım amacı dışında bir amaçla bulundurulması gerektiği belirtilmiştir. Bulundurma eylemi ile ilgili olarak en önemli ayrım kişisel kullanım durumudur. Kişisel kullanım için uyuşturucu madde satın alındığında veya bulundurulduğunda TCK 191/1 kapsamında değerlendirme yapılacaktır. Ancak başkasına satmak, başkasına suç atmak, başkasının içeceğine karıştırmak veya yeni uyuşturucu imal etmek gibi sebeplerle bulundurması veya satın alınması durumunda TCK 188 kapsamında işlem yapılacaktır.

8. Satın Alma: Uyuşturucu maddeyi kişisel kullanım dışında başka bir amaçla amaç ile satın alınması anlamına gelir. Yargıtay CGK 21.06.2011 tarih, 2011/10-120 E., 2011/143 K sayılı ilamında ise ”uyuşturucu ya da uyarıcı maddenin üzerinde tasarruf edebilme hakkının bir bedel veya başka bir değer karşılığı elde edilmesi” olarak tanımlamıştır. Satın alma eylemi ile ilgili olarak en önemli ayrım kişisel kullanım için satın alma durumudur. Kişisel kullanım için satın alma yapıldığında TCK 191/1 kapsamında değerlendirilecektir.

Uyuşturucu Madde Kullanma ile Uyuşturucu Ticaret Suçunu Karşılaştırılması

Uyuşturucu ve uyarıcı maddeyi Sevk Etme, Nakletme, Satın Alma, Kabul Etme ve Bulundurma eylemlerinde failin saiki büyük önem taşır. Uyuşturucu veya uyarıcı madde ticareti suçunun oluşması için söz konusu eylemlerin "kullanma dışında bir amaçla" gerçekleştirilmiş olması gerekir (CGK-K.2020/73). Uygulamada TCK 191 kapsamına giren Uyuşturucu madde kullanma ile TCK 188 kapsamına giren Uyuşturucu Ticareti suçu eylemler bakımından benzerlik göstermesine rağmen saik, nitelik, ceza miktarı ve hukuka aykırılık unsurları bakımından birbirinden farklıdır.

Yargıtay Ceza Genel Kurulunun 2019/123 karar, 15.06.2004 tarihli ve 107-136 karar ile 06.03.2012 tarihli ve 387-75 sayılı kararları başta olmak üzere bir çok kararında da belirtildiği üzere, uyuşturucu madde bulundurmanın, kullanma maksadına matuf olduğunun belirlenmesinde dikkate alınması gereken ve öğreti ile uygulamada da kabul görmüş olan bazı kriterler bulunmaktadır.

1. Failin bulundurduğu uyuşturucu maddeyi başkasına satma, devir veya tedarik etmek hususunda herhangi bir davranış içine girip girmediğidir. Failin, fiili hâkimiyeti altında bulundurduğu uyuşturucu maddeyi satmaya yönelik potansiyel alıcılara ulaşma gayretleri ticarete yönelik hareketlerdir. Bu hususa ilişkin dijital materyal incelemesinde elde edilmiş mesajlaşma kayıtları, fiziki takip ve failden uyuşturucu madde tedarik ettiğini beyan eden tanık beyanları önem arz etmektedir.

 

2. Yargıtay uygulamasında uyuşturucu veya uyarıcı maddenin bulundurulduğu yer ve bulundurulma şekli kullanma amacının belirlenmesinde göz önünde bulundurulan bir diğer ölçüttür. Kişisel kullanım için uyuşturucu madde bulunduran kimse, bunu her zaman kolaylıkla erişebileceği bir yerde, genellikle evinde, iş yerinde veya arabasında bulundurmaktadır. Buna karşın uyuşturucunun çıkarılıp alınması güç ve zaman gerektiren depo, mağara, samanlık gibi bir yere gizlemesi kullanma dışında bir amaçla bulundurulduğunu gösterebilir.

 

3. Uyuşturucu maddenin çok sayıda özenli olarak hazırlanmış küçük paketçikler halinde olması, her paketçiğin içine hassas biçimde yapılan tartım sonucu aynı miktarda uyuşturucu madde konulmuş olması, uyuşturucu maddenin ele geçirildiği yerde veya yakınında, hassas terazi ve paketlemede kullanılan ambalaj malzemelerinin bulunması, kullanım dışında bir amaçla bulundurulduğu hususunda önemli ölçütlerden biridir. Buna karşı uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin çok sayıda parçaya bölünmeden bulundurulması, bu maddelerin ele geçirildiği yerde kullanım için gerekli bazı materyallerin de ele geçirilmesi gibi hâllerde failin kullanım amacı olduğu gösterebilmektedir(Yargıtay 10. CD. E. 2014/10723, K. 2015/12723, T. 17.02.2015).

4.  Uyuşturucu madde kullanımında; ticaret ile kişisel kullanım arasındaki en belirgin ölçütlerden bir diğeri ise yakalanan uyuşturucu madde miktarıdır. Sanığın, kişisel ihtiyacını aşan miktarda uyuşturucu madde bulundurması, bu maddeleri kişisel kullanımın ötesinde amaçlar (örneğin, satış veya nakliye) için bulundurduğunun kanıtıdır. Adli Tıp Kurumu, örneğin esrar kullananların günde üç kez ve her defasında 1-1,5 gram esrar tüketebildiklerini bildirmiştir. Yıllık tüketim miktarının üzerinde uyuşturucu madde bulunduran sanığın, bu maddeleri kişisel kullanımın dışında bulundurduğu kabul edilir. Yargıtay, her madde için ayrı değerlendirmeler yaparak benzer kararlar vermektedir.

"İstanbul'dan kullanmak için satın aldığı, kullanma sınırları içindeki 101 adetten ibaret suç konusu uyarıcı nitelikteki hapları, otobüsle oturmakta olduğu Sakarya'ya getirdiği sırada yakalanan sanığın bu şekildeki savunmasının aksine, satacağına veya başkasına vereceğine ilişkin, kuşkuyu aşan yeterli ve kesin delil bulunmadığı, sabit olan fiilinin 'kullanmak için uyuşturucu madde bulundurma' suçunu oluşturduğu...", Yargıtay. 10. CD, E. 2014/4304, K. 2015/33067, T. 25.11.2015

"...Güvenlik güçlerince şüphe üzerine yapılan kontrolde sanıklara ait kargo paketinde net 194 gram esrar maddesinin ele geçirildiği olayda, suç konusu uyuşturucu maddenin miktarı, ele geçiriliş biçimi ele geçen madde miktarının sanıkların kişisel kullanma sınırı içinde kaldığı, savunmaların aksine, uyuşturucu maddeyi başkası için temin ettiklerine ve ticaret için bulundurduklarına ilişkin, kuşku sınırlarını aşan yeterli ve kesin delil olmadığı...", Yargıtay. 10. CD, E. 2015/8493, K. 2017/7178, T. 20.12.2017

5. Failde ele geçirilen uyuşturucu maddelerin türleri de ticaret suçunun tespitinde önemli bir kriterdir. Uyuşturucu kullanıcıları genellikle benzer etki gösteren bir ya da iki çeşit madde bulundururlar. Farklı ve güçlü etkileri olan eroin, kokain, esrar ve amfetamin içeren tabletleri aynı anda bulunduran sanığın, bu maddeleri satış amacıyla bulundurduğu değerlendirilebilir.  

Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçunun Cezası

Uyuşturucu Madde İmal, İthal ve İhraç Suçları

Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç eden kişiler, 20 yıldan 30 yıla kadar hapis cezası ve 2.000 günden 20.000 güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.

İhracatın Mahsup Edilmesi

Uyuşturucu madde ihracatı suçunda, diğer ülke bakımından uyuşturucu ithalatı olarak yapılan yargılama sonucunda hükmedilen ve infaz edilen ceza, Türkiye'de aynı suçtan dolayı yapılacak yargılama sonucunda hükmedilecek cezadan mahsup edilir. Bu düzenleme, aynı suç nedeniyle iki kez cezalandırılmayı önlemeye yönelik bir hükümdür.

Uyuşturucu Madde Satışı ve Bulundurulması

Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak satan, satışa arz eden, başkalarına veren, sevk eden, nakleden, depolayan, satın alan, kabul eden veya bulunduran kişiler, 10 yıldan az olmamak üzere hapis ve 1.000 günden 20.000 güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır. Eğer bu suçlar çocuklara karşı işlenirse, verilecek hapis cezası 15 yıldan az olamaz.

Ceza Artırımı Gerektiren Durumlar

Yukarıdaki fıkralarda belirtilen uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin eroin, kokain, morfin, bazmorfin, sentetik kannabinoid ve türevleri, sentetik katinon ve türevleri, sentetik opioid ve türevleri veya amfetamin ve türevleri olması veya fiillerin; okul, yurt, hastane, kışla veya ibadethane gibi tedavi, eğitim, askerî ve sosyal amaçla toplu bulunulan bina ve tesisler ile bunların varsa çevre duvarı, tel örgü veya benzeri engel veya işaretlerle belirlenen sınırlarına iki yüz metreden yakın mesafe içindeki umumi veya umuma açık yerlerde işlenmesi, halinde suçun cezası temel cezaya göre bir kat artırılarak 15 yıldan az olmamak üzere hapis ve 30 bin güne kadar adli para cezasıdır (TCK md. 188/4)

Suçun Birden Fazla Kişiyle İşlenmesi

Uyuşturucu suçlarının üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi durumunda, verilecek ceza yarı oranında,  suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde, verilecek ceza bir kat artırılır.

Resmi İzinle Satılan veya Kullanılan Maddeler

Üretimi resmi makamların iznine veya satışı yetkili tabip tarafından düzenlenen reçeteye bağlı olan ve uyuşturucu veya uyarıcı madde etkisi doğuran her türlü madde açısından da yukarıdaki fıkralar hükümleri uygulanır. Ancak, verilecek ceza yarısına kadar indirilebilir.

Uyuşturucu Madde Üretiminde Kullanılan Maddeler

Uyuşturucu etkisi doğurmayan ancak uyuşturucu madde üretiminde kullanılan ve ithal veya imali resmi izne bağlı olan maddeleri yasa dışı olarak ithal eden, imal eden, satan, satın alan, sevk eden, nakleden, depolayan veya ihraç eden kişiler, 8 yıldan az olmamak üzere hapis ve 1.000 günden 20.000 güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.

Meslek Mensupları Tarafından İşlenen Suçlar

Uyuşturucu veya uyarıcı madde suçlarının  tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.

Uyuşturucu Ticareti Suçu Etkin Pişmanlık Hükümleri

Etkin pişmanlık, bir suçun işlenmesinden sonra, failin gönüllü olarak suça ilişkin bilgileri yetkililere vermesi ve bu yolla suçun ortaya çıkmasına, suç ortaklarının yakalanmasına veya suçun etkilerinin azaltılmasına yardımcı olması durumunda cezadan indirim yapılması veya cezanın tamamen ortadan kaldırılması anlamına gelir. Uyuşturucu madde ticareti ve kullanmak için uyuşturucu madde temin etme suçlarına ilişkin olarak etkin pişmanlık hükümleri TCK 192. maddesinde düzenlenmiştir.

Türk Ceza Kanunu'nun 192. Maddesinde etkin pişmanlık hükümlerini detaylı bir şekilde düzenlemektedir. Bu düzenleme, suçu işleyen kişilere, belirli koşullar altında cezasızlık veya ceza indirimi olanağı tanımaktadır.

Resmi Makamlar Tarafından Öğrenilmeden Önce Etkin Pişmanlık

Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarına iştirak eden kişi, resmi makamlar tarafından suçu öğrenilmeden önce, diğer suç ortaklarını ve uyuşturucu maddelerin saklandığı veya imal edildiği yerleri yetkili mercilere bildirirse ve bu bilgi sayesinde suç ortakları yakalanır veya uyuşturucu maddeler ele geçirilirse, fail hakkında cezaya hükmedilmez.

Uyuşturucu Madde Kullanıcılarının Etkin Pişmanlığı

Uyuşturucu madde satın alan, kabul eden veya bulunduran kişi, resmi makamlar tarafından suç haberi alınmadan önce, uyuşturucu maddeyi kimden, nerede ve ne zaman temin ettiğini yetkili mercilere bildirerek, suçluların yakalanmasını veya uyuşturucu maddenin ele geçirilmesini kolaylaştırırsa, bu kişi hakkında da cezaya hükmolunmaz. Bu fıkra, uyuşturucu madde kullanıcılarına yönelik bir cezasızlık hükmü getirmektedir.

Suç Resmi Makamlar Tarafından Öğrenildikten Sonra Etkin Pişmanlık

Suç, resmi makamlar tarafından öğrenildikten sonra, failin gönüllü olarak suçun meydana çıkmasına ve suç ortaklarının yakalanmasına yardım etmesi halinde, failin cezasında dörtte birden yarısına kadar indirim yapılır. Bu fıkra, suçun öğrenilmesinden sonra pişmanlık gösteren failin cezasında indirim öngörmektedir. İndirimin miktarı, failin sağladığı yardımın niteliğine göre belirlenmektedir.

Tedavi Talebi Üzerine Ceza İndirimleri

Uyuşturucu madde kullanan kişi, hakkında soruşturma başlatılmadan önce resmi makamlara veya sağlık kuruluşlarına başvurarak tedavi edilmesini talep ederse, hakkında cezaya hükmolunmaz. 2016 yılında eklenen hükme göre, bu durumda kamu görevlileri ve sağlık mesleği mensuplarının suçu bildirme yükümlülüğü doğmaz.

 

Bu makale Samsun Barosu Avukatlarından Avukat Muhammet YÜKSEL tarafından kaleme alınmıştır.İnternet sitemizde yayınlanan tüm makalelerin yayın ve telif hakkı Rönesans Avukatlık & Arabuluculuk Bürosuna ait olup kaynak göstermek suretiyle kullanabilirsiniz. Sizde hukuk camiasına katkınızın olmasını arzu eder iseniz yazdığınız makalelerinizi info@ronesanshukuksamsun.com adresine mail atabilirsiniz.